η οργή της θεάς Αθηνάς

Στις μέρες μας, συζητάμε πολύ για την αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα. Πόσοι, όμως, συνειδητοποιούμε ότι, πέρα από τις κλασικές δημόσιες υπηρεσίες που μας έρχονται στο νου, στο δημόσιο τομέα ανήκουν π.χ. και τα σχολεία ή τα νοσοκομεία; Πόσοι είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε ότι –πλάι στις δημόσιες υπηρεσίες που όλοι αναγνωρίζουμε ότι πρέπει να νοικοκυρευτούν– θα πρέπει να αναδιαρθρώσουμε και τα πανεπιστήμια για τους ίδιους ακριβώς λόγους; Πόσοι αντιλαμβάνονται ότι είναι κι αυτά δημόσιος τομέας; Και ότι θα πρέπει κι αυτά να αναδιαρθρωθούν εάν θέλουμε να επιβιώσει το κράτος, που μόλις και μετά βίας μπορεί πλέον να καλύψει τους μισθούς των υπαλλήλων του χωρίς να δημιουργεί έλλειμμα;

Και όμως. Πέρα από Μνημόνια και Τρόικες, η αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα είναι πρωτίστως θέμα εθνικό και καλύπτει όλους τους τομείς, στους οποίους το κράτος ήταν ενεργό τα χρόνια της υπερβολής. Ένας από αυτούς είναι και η ανώτατη εκπαίδευση. Πεντακόσια τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ στα μηχανογραφικά δεν μπορούσαν να είναι βιώσιμα, και αυτό το γνωρίζαμε ήδη από τότε. Κανείς, όμως, δεν τολμούσε να βάλει τάξη. Η κρίση αποκάλυψε πόσο ευάλωτο και ετοιμόρροπο ήταν το γιγαντωμένο και απλωμένο σε όλη την επικράτεια σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης. Και θα είχε καταρρεύσει πριν ξεσπάσει η δημοσιονομική κρίση, εάν δεν το στήριζε ο κρατικός προϋπολογισμός, το διαρκώς αυξανόμενο έλλειμμα του οποίου χρηματοδοτούνταν, ωστόσο, με δανεικά, που τώρα αδυνατούμε να αποπληρώσουμε. Πρόκειται για χαρακτηριστικό παράδειγμα τού πώς φτάσαμε ως εδώ. Μας βοηθά να διακρίνουμε το αίτιο, που είναι η υπερβολή, από το αιτιατό, που είναι η κρίση, αλλά και από τη θεραπεία της κρίσης, που είναι οι πολιτικές του Μνημονίου, τις οποίες αναγκαζόμαστε τώρα, με το γνωστό άσχημο τρόπο με τον οποίο συνηθίζουμε να μαθαίνουμε εμείς οι Έλληνες, να ακολουθήσουμε.

Το ποιος φταίει για την κατάσταση αυτή, το γνωρίζουμε όλοι. Διότι φταίμε όλοι. Φταίμε κατ’ αρχήν εμείς οι Πανεπιστημιακοί, διότι χωρίς τη δική μας συνδρομή (και πίεση πολλές φορές) δεν επρόκειτο να δημιουργηθούν 500 τμήματα ανά την επικράτεια. Φταίνε οι πολιτικοί, αλλ' αυτό έχει πλέον καταντήσει άλλοθι για να κρύψουν τις ευθύνες τους πολλοί άλλοι που ακολουθούν στην αλυσίδα των υπευθύνων, η οποία είναι μακρά και ακουμπάει και τις τοπικές κοινωνίες, που πίεζαν για τη δημιουργία σχολών και τμημάτων στον τόπο τους ελλείψει άλλης αναπτυξιακής δραστηριότητας. Ακουμπάει και την ίδια την κοινωνία, που εκπαιδεύτηκε να στέλνει τα παιδιά της στα Πανεπιστήμια να πάρουν ένα ... χαρτί, μόνο και μόνο για να διεκδικήσουν στη συνέχεια μια θέση στο δημόσιο.

Και όμως. Κανένα ειδικό δικαστήριο δεν πρόκειται να στηθεί για το τεράστιο αυτό σκάνδαλο, στο οποίο συντελέσαμε όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του. Αφού, λοιπόν, τη «γλυτώσαμε» όλοι μας, αν και υπεύθυνοι εις ολόκληρον, ας δούμε τώρα πώς λύνουμε το πρόβλημα. Υπό τις συνθήκες αυτές, είναι λογικό η θεά Αθηνά, που επιστρατεύτηκε να μας βοηθήσει, να είναι οργισμένη απέναντί μας. Εμάς, τους ανάξιους κληρονόμους της σοφίας της! Πώς καταντήσαμε έτσι τον κατ’ εξοχήν οίκο της; Τον οποίο και αυτοδιοικούσαμε, υποτίθεται; Τώρα καλούμαστε να τον νοικοκυρέψουμε. Τι κάναμε, όμως, μέχρι τώρα; Τον καιρό της κρίσης, τι κάναμε;

Ο πολύς κόσμος δεν ξέρει ότι ο νόμος 4009 που ψήφισαν τα τέσσερα πέμπτα της Βουλής το καλοκαίρι του 2011, προέβλεπε μια διαδικασία συγχώνευσης από τα κάτω, από την ίδια δηλαδή την Πανεπιστημιακή Κοινότητα. Αυτή, όμως, εμποδίστηκε με τη βία να εκλέξει τα νέα όργανα διοίκησης του Πανεπιστημίου που είχε θεσμοθετήσει ο νόμος αυτός. Με τη θλιβερή στάση των Πρυτάνεων, από τη μια μεριά, και την κινητοποίηση από τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ των πιο αντιδραστικών πανεπιστημιακών δυνάμεων, από την άλλη, χάσαμε έναν ολόκληρο χρόνο. Το καλοκαίρι του 2012, ο κ. Αρβανιτόπουλος προχώρησε σε μια μείζονα τροποποίηση του νόμου. Ανέλαβε ο ίδιος την αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης. Σαν αποτέλεσμα της νέας ρύθμισης, σήμερα έχουμε το πρώτο δείγμα μιας διαρθρωτικής ανασυγκρότησης του πανεπιστημιακού χάρτη της χώρας. Θα θέλαμε να είναι πιο γενναίο το βήμα αυτό. Ευελπιστούμε ότι θάρθουν κι άλλα στη συνέχεια. Τι πιστεύουμε γι’ αυτό; Δεν θ’ αρχίσουμε να καταγγέλλουμε και πάλι ό,τι δε μας αρέσει, διότι αποτύχαμε –ακόμη μια φορά– να κάνουμε εμείς από μόνοι μας, όταν μας δόθηκε η ευκαιρία, ό,τι επιχειρεί να κάνει τώρα η Πολιτεία. Θα υποστούμε, λοιπόν, τη δίκαιη οργή της θεάς Αθηνάς, με την ευχή να μας λυπηθεί, φωτίζοντας αυτούς που πρέπει…