Δευτέρα 30 Ιουλίου 2012

το τοπίο ξεκαθάρισε, η μεταρρύθμιση κινδυνεύει...



Ο νόμος 4009 ήταν η μόνη ουσιαστική μεταρρύθμιση που έγινε στη μετά Μνημόνιο εποχή. Η νέα Κυβέρνηση συνεργασίας ορκίζεται ακόμη στις διαρθρωτικές αλλαγές. Αντί, όμως, να τις προωθήσει, επέλεξε στην παρθενική της πτήση να αλλοιώσει ουσιωδώς τη μοναδική μεταρρύθμιση που κληρονόμησε. Καλή αρχή, με το … αριστερό, στο μέτρο που, ως φαίνεται, η ΔΗΜΑΡ ήταν αυτή που βρέθηκε πίσω από την κυβερνητική υποχώρηση. Μια υποχώρηση που τώρα στέλνει μήνυμα εντός και εκτός της χώρας ότι αυτή η Κυβέρνηση μπορεί και να μην είναι τελικά διατεθειμένη να τα βάλει με τα κατεστημένα συμφέροντα. Διερωτάται, λοιπόν, κανείς πώς είναι δυνατό στη συνέχεια να αντιμετωπίσει π.χ. αυτούς που κρατούν το διακόπτη της χώρας στα χέρια τους, όταν υποχωρεί μπροστά σε λίγες οργανωμένες μειοψηφίες μέσα στα ΑΕΙ και με όλη την κοινωνία στο πλευρό της…

Όποιος καλόπιστος, λοιπόν, ανέμενε από την Κυβέρνηση να ξεκινήσει από τα ΑΕΙ τις τομές που χρειάζεται η χώρα, σήμερα νιώθει απογοητευμένος. Εμείς ανήκαμε στους αιθεροβάμονες που πιστέψανε ότι, παρά τις όποιες υποχωρήσεις στο νόμο 4009, η Κυβέρνηση δεν θα πισωγύριζε σε τέτοιο βαθμό τη μεταρρύθμιση. Το ζήτημα της θητείας των Πρυτάνεων ήταν για μας από την αρχή επουσιώδες. Είχαμε μάλιστα διατυπώσει την άποψη ότι θα έπρεπε –στο πλαίσιο μιας στρατηγικής μετάβασης– να μείνουν οι ίδιοι να εφαρμόσουν τη μεταρρύθμιση. Αυτοί επέλεξαν στη συνέχεια να ανέβουν στα κεραμίδια, όταν είδαν πως χάνουν τη θέση τους στα μισά της θητείας τους. Τώρα, ως φαίνεται, τους ζητείται να εφαρμόσουν τη μεταρρύθμιση. Αυτοί, λοιπόν, έχουν και το πρόβλημα της συμβίωσης τώρα μαζί της, όχι εμείς.


Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται οι αλλαγές που σχεδιάζει η Κυβέρνηση να συγκεντρώσουν στη Βουλή τη νομιμοποίηση που συγκέντρωσε ο ν. 4009 και αυτό το γνωρίζει. Γι’ αυτό δεν τολμά να πει ότι ... μεταρρυθμίζει τη μεταρρύθμιση. Κρύβεται, όμως, πίσω από το δάχτυλό της. Εμείς θα σεβαστούμε το νέο νόμο. Οι άλλοι, όμως, τι θα κάνουν, ιδίως οι Πρυτάνεις, αν τελικά δεν κάνουν ... κυβίσθηση, όπως αναμένεται;


Στο επίπεδο αυτό, μάλλον εύκολα θα είναι τα πράγματα, αφού δεν πρόκειται πλέον για την αρχική μεταρρύθμιση, αλλά για μια ακόμη άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στις τόσες που γίνονται καθημερινά στο «δημοκρατικό» Πανεπιστήμιο μεταξύ –τώρα πλέον– αφενός μεν της Πρυτανείας και της ελεγχόμενης (όταν δεν είναι αδιάφορη) από την Πρυτανεία Συγκλήτου, αφετέρου δε του νέου Συμβουλίου Διοίκησης, όταν αυτό δεν θα ελέγχεται από την Πρυτανεία. Πολύ κακό για το τίποτα, δηλαδή, αφού κάτω από όλα αυτά τα όργανα, παλιά και νέα, δεν φαίνεται ν’ αλλάζει τίποτε, καθώς ο πυρήνας του Πανεπιστημίου, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, παραμένει ανέπαφος. Το Τμήμα και οι τομείς του αποδείχθηκαν τελικά οι ιερές αγελάδες των ΑΕΙ!

Πράγματι, ό,τι φοβόμασταν επιβεβαιώθηκε, και μάλιστα στη χειρότερη εκδοχή του. Με το σ/ν που κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή, τα υφιστάμενα Τμήματα όχι μόνο διατηρούνται ως έχουν με τα όργανα, τους Τομείς και τα μεταπτυχιακά τους, αλλά κι αυτή η ίδια η λειτουργία τους επανυπήχθη στο προηγούμενο νομικό καθεστώς, που για το σκοπό αυτό … νεκρανασταίνεται! Πρόκειται για απόπειρα ολικής επαναφοράς του ν. 1268 σε μια περίεργη συμβίωση με την αρχική μεταρρύθμιση που δεν τολμά να την εγκαταλείψει ρητά ο νέος νομοθέτης. Αυτό σημαίνει αδυναμία μεταρρυθμιστικής αποφασιστικότητας και είναι πολύ πιο σοβαρό απ’ ό,τι φαίνεται…

Και το χειρότερο, ΟΛΑ τα υφιστάμενα Τμήματα αναγνωρίζονται πλέον ως έχουν χωρίς άλλη διατύπωση και χωρίς να αλλάζει ΤΙΠΟΤΕ σε κανένα. Το άρθρο 76 παρ. 7 του ν. 4009, αν και δεν περιλαμβάνεται στις ρητά καταργούμενες διατάξεις του σ/ν, καταργείται σιωπηρώς. Αυτό απαιτούσε από τα υπάρχοντα Τμήματα να επανιδρυθούν ως προγράμματα σπουδών πριν υπαχθούν στις νέες Σχολές. Στο πλαίσιο αυτό, η Πανεπιστημιακή Κοινότητα του κάθε Ιδρύματος θα έπρεπε να μετατραπεί σε ένα απέραντο εργοτάξιο δημιουργίας του νέου Πανεπιστημίου που θα ανέμενε κανείς ότι ονειρευόταν να κτίσει. Το ονειρευόταν, άραγε, ή μήπως ο προηγούμενος νομοθέτης ξεπέρασε τη φαντασία της; Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Το γεγονός παραμένει πως η αυτονομία έγινε θυσία στο βωμό του αυτοδιοίκητου!

Σχέδιο συρρίκνωσης του Πανεπιστημίου εκ των άνω

Διερωτάται, λοιπόν, κανείς μέσα από ποια διαδικασία θα πετύχει τώρα το Υπουργείο έναν από τους κύριους στόχους της μεταρρύθμισης, που ήταν η διάσωση του Πανεπιστημίου μέσω συγχωνεύσεων των βασικών μονάδων του, καθώς 500 Τμήματα στη χώρα δεν είναι πλέον βιώσιμα. Δεν είναι τυχαίο που, παράλληλα με τις αλλαγές στο ν. 4009, η Κυβέρνηση ανακοινώνει τώρα και το φιλόδοξο πρόγραμμα ΑΘΗΝΑ, που αποσκοπεί στο να καταργήσει την επόμενη χρονιά ως και 150 Τμήματα σε όλη τη χώρα! Με ποιο νομικό εργαλείο θα το πετύχει; Οι νέες διατάξεις είναι αποκαλυπτικές: ο νομοθέτης δεν εμπιστεύεται πλέον την Πανεπιστημιακή Κοινότητα να δρομολογήσει αυτή κάτι τέτοιο από τα κάτω, με τις διαδικασίες του άρθρου 76 παρ. 7. Λόγος για τον οποίο αποκατέστησε τα Τμήματα στο προηγούμενο θεσμικό καθεστώς. Δεν τους ζητά πλέον να αλλάξουν. Μπορεί να τα καταργήσει στην πορεία, δεν επιδιώκει ωστόσο να τ’ αλλάξει in the first place. Ας μείνουν τα ίδια. Δεν τα καλεί πλέον να αναγεννηθούν ως προγράμματα σπουδών πριν υπαχθούν στη νέα Σχολή και, μέσα από αυτή τη διαδικασία, να αναδιοργανωθούν, να συγχωνευθούν και να εκσυγχρονιστούν. Μένουν ως έχουν και αναλαμβάνει πλέον το ίδιο το Υπουργείο να κάνει εκ των άνω ό,τι ο προηγούμενος νομοθέτης ανέθετε στην Πανεπιστημιακή Κοινότητα να επιχειρήσει από τα κάτω.

Αλλάζει, λοιπόν, το άρθρο 7 παρ. 6 του ν. 4009 και, με πρότασή του, το Υπουργείο μπορεί πλέον μέσα σε 60 ημέρες, (είτε απαντήσουν οι Σύγκλητοι, τα Συμβούλια και η ΑΔΙΠ σε σχετικό ερώτημά του, είτε όχι), να προβεί με ΠΔ σε οποιαδήποτε συγχώνευση όχι μόνον Ιδρυμάτων και Σχολών, αλλά και Τμημάτων. Και θα το κάνει και καλώς θα το κάνει, αλλά με τρόπο που δεν είναι διαφανής.

Η χαμένη ευκαιρία

Έτσι, η Πανεπιστημιακή Κοινότητα έχασε μια πολύτιμη ευκαιρία να φτιάξει με δικές της πρωτοβουλίες το Πανεπιστήμιο που θέλει και που μπορεί να στηρίξει. Η Πολιτεία ανακτά το κυρίαρχο δικαίωμα να το συρρικνώσει με συνοπτικές διαδικασίες για να περιορίσει το δημοσιονομικό κόστος που συνεπάγεται η συντήρηση 500 Τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ ανά την Ελλάδα. Πρόκειται για ξεκάθαρη ήττα της Πανεπιστημιακής Κοινότητας. Στο εξής, θα μπορεί να συνεχίσει να διαμαρτύρεται και να καταγγέλλει γιατί άλλοι θα συνεχίσουν να αποφασίζουν (ό,τι νάναι) στη θέση της, επειδή η ίδια δεν κατάφερε να σηκώσει το γάντι που της πέταξε η προηγούμενη Βουλή. Το δυστύχημα είναι ότι δεν της επετράπη κάτι τέτοιο και πάντως δεν της άξιζε να χάσει αυτή την ευκαιρία. Και είναι άδικο που την χάνει τελικά. Ήδη η αντιμεταρρύθμιση εκδηλώθηκε: δεν είναι ικανοποιημένη ούτε από αυτές τις εξελίξεις. Θέλει να θάψει τη μεταρρύθμιση στο σύνολό της. Εμείς ήμασταν πάντοτε υπέρ αυτής. Θα μείνουμε και τώρα πιστοί στις θέσεις μας και θα στηρίξουμε την όποια μεταρρυθμιστική ευκαιρία μπορούμε να αξιοποιήσουμε μέσα από το νόμο που θα προκύψει και από τη νέα Βουλή.

Συνεχίζουμε τον αγώνα…


Ακολουθούν οι βασικές ισχύουσες και προτεινόμενες διατάξεις προς τεκμηρίωση των ανωτέρω.



Ν. 4009/2011


σ/ν ρυθμίσεις θεμάτων ΑΕΙ
7 παρ. 1
Κάθε ίδρυμα αποτελείται από σχολές, οι οποίες αποτελούν τις βασικές διοικητικές και ακαδημαϊκές μονάδες του. Η σχολή καλύπτει μια ενότητα συγγενών επιστημονικών κλάδων και εξασφαλίζει τη διεπιστημονική προσέγγιση, τη μεταξύ τους επικοινωνία και τον αναγκαίο για τη διδασκαλία και την έρευνα συντονισμό τους. Η σχολή συντονίζει και εποπτεύει τη λειτουργία των προγραμμάτων σπουδών, αναθέτει την υλοποίησή τους σε τμήματα κατά την έννοια της επόμενης παραγράφου και απονέμει τους αντίστοιχους τίτλους σπουδών, κατά τα οριζόμενα στον Οργανισμό και τον Εσωτερικό Κανονισμό του ιδρύματος. Τα προγράμματα σπουδών οργανώνονται ή καταργούνται με απόφαση του πρύτανη, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της κοσμητείας και γνώμη της Συγκλήτου, εγκρίνεται από το Συμβούλιο και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
1 παρ. 1
Κάθε Ίδρυμα αποτελείται από Σχολές, οι οποίες αποτελούν τις βασικές μονάδες του. Η Σχολή καλύπτει μία ενότητα  συγγενών επιστημονικών κλάδων και εξασφαλίζει τη διεπιστημονική προσέγγιση, τη μεταξύ τους επικοινωνία και τον αναγκαίο για τη διδασκαλία και την έρευνα συντονισμό τους. Η Σχολή εποπτεύει και συντονίζει τη λειτουργία των τμημάτων, σύμφωνα με τον Κανονισμό Σπουδών τους.
7 παρ. 2
Το τμήμα αποτελεί τη βασική εκπαιδευτική μονάδα, του ιδρύματος, προάγει την επιστήμη, την τεχνολογία ή τις τέχνες στο αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο, οργανώνει τη διδασκαλία στο πλαίσιο ενός προγράμματος σπουδών και εξασφαλίζει τη συνεχή βελτίωση της μάθησης σε αυτό. Το τμήμα αποτελείται από σύνολο των καθηγητών της σχολής που διδάσκουν σε ένα πρόγραμμα σπουδών.
1 παρ. 2
Το Τμήμα  αποτελεί τη βασική εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή μονάδα του Ιδρύματος, προάγει την επιστήμη, την τεχνολογία ή τις τέχνες στο αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο, οργανώνει τη διδασκαλία στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών και εξασφαλίζει τη συνεχή βελτίωση της μάθησης σε αυτό. Το Τμήμα αποτελείται από το σύνολο των Καθηγητών, των λεκτόρων, των μελών του Ειδικού Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΕΔΙΠ) και των μελών του Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού (ΕΤΕΠ), που υπηρετούν σε αυτό.
7 παρ. 4
Η σχολή μεταπτυχιακών σπουδών αποτελεί τη βασική διοικητική μονάδα που εξασφαλίζει τη διεπιστημονική συνεργασία και επικοινωνία, συντονίζει και οργανώνει τα προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών του ιδρύματος και αναθέτει την υλοποίησή τους σε τμήματα ή ομάδες διδασκόντων. Η σχολή αυτή ιδρύεται με τον Οργανισμό του ιδρύματος.
1 παρ. 3
Η Σχολή συντονίζει και οργανώνει τα προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών που υπάγονται σε αυτή και αναθέτει την υλοποίησή τους στα Τμήματα ή σε ομάδες διδασκόντων. Τα προγράμματα μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών λειτουργούν σύμφωνα με τον Οργανισμό του Ιδρύματος.
7 παρ. 6
Με την επιφύλαξη των οριζομένων στις παραγράφους 4 και 5, με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου των οικείων ιδρυμάτων και της Αρχής Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), μπορούν να συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται Α.Ε.Ι. και να μεταβάλλεται η έδρα τους, καθώς επίσης και να ιδρύονται, συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται σχολές και να μεταβάλλεται η έδρα τους για τους ακόλουθους, κατά περίπτωση, λόγους:

α) Όταν είναι αναγκαίο για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων κοινωνικών αναγκών για την ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης ή για την καλλιέργεια νέων επιστημονικών και τεχνικών πεδίων ή πεδίων διεπιστημονικού χαρακτήρα που κρίνονται απαραίτητα για την οικονομικοκοινωνική ανάπτυξη της χώρας και δεν καλύπτονται με επάρκεια από τα Α.Ε.Ι. ή τις σχολές που λειτουργούν.

β) Όταν επιβάλλεται από το δυσανάλογα μεγάλο ή μικρό ετήσιο αριθμό φοιτητών ή αποφοίτων ανά καθηγητή σε ένα Α.Ε.Ι. ή μια σχολή.

γ) Όταν η λειτουργία μεμονωμένων Α.Ε.Ι. ή σχολών δεν δικαιολογείται επιστημονικά και, αντιθέτως, δυσχεραίνει την έρευνα και τη διδασκαλία στα αντίστοιχα γνωστικά πεδία.

Η γνώμη του Συμβουλίου, για την έκδοση των ανωτέρω προεδρικών διαταγμάτων που αφορούν σχολές, διατυπώνεται ύστερα από γνώμη της Συγκλήτου.

1 παρ. 4
Με την επιφύλαξη των οριζομένων στις παραγράφους 3, 4 και 5, με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών και Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού μπορούν να συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται ΑΕΙ και να μεταβάλλεται η έδρα τους καθώς επίσης και να ιδρύονται, συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται και καταργούνται Σχολές ή και Τμήματα και να μεταβάλλεται η έδρα τους για τους ακόλουθους, κατά περίπτωση, λόγους :

α) Όταν είναι αναγκαίο για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων κοινωνικών αναγκών για την ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης ή για την καλλιέργεια νέων επιστημονικών και τεχνικών πεδίων ή πεδίων διεπιστημονικού χαρακτήρα που κρίνονται απαραίτητα για την οικονομικοκοινωνική ανάπτυξη της χώρας και δεν καλύπτονται με επάρκεια από τα Α.Ε.Ι. ή τις σχολές ή τα Τμήματα που λειτουργούν.

β) Όταν επιβάλλεται από το δυσανάλογα μεγάλο ή αντίστοιχα μικρό ετήσιο αριθμό φοιτητών ή αποφοίτων ανά καθηγητή σε ένα Α.Ε.Ι. ή μια σχολή ή ένα Τμήμα.

γ) Όταν η λειτουργία μεμονωμένων Α.Ε.Ι. ή σχολών ή Τμήματος δεν δικαιολογείται επιστημονικά και, αντιθέτως, δυσχεραίνει την έρευνα και τη διδασκαλία στα αντίστοιχα γνωστικά πεδία.

δ) Όταν είναι σύμφωνες με τις ανάγκες και τις δυνατότητες της εθνικής οικονομίας.

Ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού πριν την κατάθεση της ανωτέρω πρότασης υποβάλει ερώτημα, συνοδευόμενο από ειδική τεκμηρίωση, για έκδοση γνώμης από την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ), καθώς και από το Συμβούλιο των οικείων ιδρυμάτων, μετά από διατύπωση γνώμης της Συγκλήτου αυτών. Στα ιδρύματα που δεν έχει ακόμα συγκροτηθεί Συμβούλιο, η ανωτέρω αρμοδιότητα ασκείται από την Σύγκλητο. 

Οι ανωτέρω γνώμες θεωρείται ότι εδόθησαν μετά την άπρακτη παρέλευση εξήντα (60) ημερών από την περιέλευση του ερωτήματος από τον  Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού σε αυτές. Για εξαιρετικούς λόγους, όπως ενδεικτικά είναι η υποβολή διευκρινιστικών ερωτημάτων από τα γνωμοδοτούντα όργανα, η ανωτέρω προθεσμία μπορεί να παρατείνεται για επτά (7) ημέρες. Περαιτέρω παράταση της προθεσμίας αποκλείεται.
7 παρ. 7
α) Η συγχώνευση, κατάτμηση ή κατάργηση Α.Ε.Ι., καθώς και η ίδρυση, συγχώνευση, κατάτμηση ή κατάργηση σχολών, σύμφωνα με τα ανωτέρω, πρέπει να είναι σύμφωνες με τις ανάγκες και δυνατότητες της εθνικής οικονομίας.

β) Για την έκδοση των ανωτέρω προεδρικών διαταγμάτων, η πρόταση του Υπουργού Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων πρέπει να συνοδεύεται από ειδική τεκμηρίωση.
1 παρ. 5
Η παρ. 7 του άρθρου 7 καταργείται.
8 παρ. 5
Προσόντα για την εκλογή εξωτερικού μέλους είναι η ευρεία αναγνώριση του υποψηφίου στην επιστήμη, στα γράμματα ή τις τέχνες, η διάκρισή του στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική ή πολιτιστική ζωή σε εθνικό ή σε διεθνές επίπεδο και η γνώση και εμπειρία από θέση ευθύνης.
2 παρ. 4
Προσόντα για την εκλογή εξωτερικού μέλους είναι η ευρεία αναγνώριση του υποψηφίου στην επιστήμη, στα γράμματα ή στις τέχνες. Ο υποψήφιος θα πρέπει να διαθέτει αυξημένα τυπικά προσόντα και τουλάχιστον πτυχίο ΑΕΙ ημεδαπού πανεπιστημίου ή αναγνωρισμένου αλλοδαπού.
8 παρ. 18
(αρμοδιότητες Πρύτανη)

ιη) Ασκεί όσες αρμοδιότητες δεν ανατίθενται από το νόμο ειδικώς σε άλλα όργανα του ιδρύματος.
2 παρ. 9
Η αρμοδιότητα της περίπτωσης ιη) της παραγράφου 18 του άρθρου 8 του Ν. 4009/2011 (ΦΕΚ Α’ 195/6.9.2011) υπάγεται εφεξής στη Σύγκλητο. (σσ. => το τεκμήριο της αρμοδιότητος το έχει πλέον η Σύγκλητος)
9 παρ. 10
(αρμοδιότητες Κοσμητείας)

ζ) Τη διατύπωση σύμφωνης γνώμης προς τον πρύτανη και τη Σύγκλητο για την έγκριση του περιεχομένου των προγραμμάτων σπουδών, περιλαμβανομένων των γενικών και ειδικών, όπου υπάρχουν, ύστερα από πρόταση που διατυπώνεται από ειδική επιτροπή. Η ειδική επιτροπή συγκροτείται από τον κοσμήτορα και αποτελείται τουλάχιστον από πέντε καθηγητές της σχολής και, εφόσον δεν πρόκειται για νέο πρόγραμμα σπουδών, τον διευθυντή του τμήματος. Η ίδια επιτροπή καταρτίζει το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών, ύστερα από σύμφωνη γνώμη της συνέλευσης του οικείου τμήματος εφόσον δεν πρόκειται για νέο πρόγραμμα σπουδών.
3 παρ. 7
Η αρμοδιότητα της περίπτωσης ζ) της ίδιας παραγράφου καταργείται.
10 παρ. 1
Όργανα του τμήματος είναι:
α) ο διευθυντής και
β) η συνέλευση.
4 παρ. 1
Όργανα του Τμήματος είναι: α) Ο Πρόεδρος, β) η Συνέλευση του Τμήματος και, εφόσον έχουν συσταθεί Τομείς, γ) ο Διευθυντής του Τομέα και δ) η Συνέλευση του Τομέα. Ως προς το νομικό καθεστώς των αρμοδιοτήτων των οργάνων αυτών ισχύουν οι προϊσχύουσες διατάξεις.


4 παρ. 2
Ο Πρόεδρος του Τμήματος, η Γενική Συνέλευση του Τμήματος, και εφόσον στο Τμήμα έχουν συσταθεί Τομείς ,  ο Διευθυντής και η Γενική Συνέλευση του Τομέα έχουν το σύνολο των αρμοδιοτήτων που τους απονέμουν, αντίστοιχα, οι διατάξεις του  Ν. 4009/2011 (ΦΕΚ Α’ 195/6.9.2011) (ιδίως άρθρ0 10 παρ. 3 & 6) σε συνδυασμό με τις διατάξεις που ίσχυαν κατά την έναρξη ισχύος του Ν. 4009/2011 (ΦΕΚ Α’ 195/6.9.2011), αναλόγως εφαρμοζόμενες.
76 παρ. 7
Κατά την πρώτη εφαρμογή του παρόντος νόμου, με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου κάθε Α.Ε.Ι., η οποία διατυπώνεται μετά από εισήγηση του πρύτανη και γνώμη της Συγκλήτου, καθώς και ύστερα από γνώμη της ΑΔΙΠ, συνιστώνται οι σχολές του ιδρύματος κατά την έννοια του παρόντος νόμου. Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα καταργούνται οι υφιστάμενες κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου σχολές, προβλέπεται η ταυτόχρονη μετατροπή των υφιστάμενων τμημάτων σε προγράμματα σπουδών των νέων σχολών, καταργούνται οι τομείς των τμημάτων που μετατρέπονται με εξαίρεση τα Γενικά Τμήματα, όπου υπάρχουν, τα οποία καταργούνται, και ρυθμίζονται τα θέματα που αφορούν την ανάθεση της υλοποίησής των προγραμμάτων σπουδών σε τμήματα κατά τις διατάξεις του νόμου αυτού, την κατανομή του πάσης φύσεως προσωπικού, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού των Γενικών Τμημάτων, των διοικητικών υπηρεσιών, των εργαστηρίων, κλινικών και μουσείων και των φοιτητών στις σχολές, ο τρόπος συγκρότησης των πρώτων γενικών συνελεύσεων των σχολών και των συνελεύσεων των τμημάτων, καθώς και κάθε θέμα σχετικό με τη μετάβαση στο νέο καθεστώς και την ομαλή συνέχιση του εκπαιδευτικού έργου και της φοίτησης των φοιτητών. Από τη συγκρότηση των σχολών και των τμημάτων σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος νόμου, οι πρόεδροι των τμημάτων που έχουν εκλεγεί σύμφωνα με τις ισχύουσες κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου διατάξεις ασκούν τα καθήκοντα των διευθυντών τμημάτων έως τη λήξη της θητείας τους. Για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής, οι γνώμες των Συμβουλίων των ιδρυμάτων και της ΑΔΙΠ υποβάλλονται έως τις 30.4.2012. Αν οι γνώμες των Συμβουλίων και της ΑΔΙΠ δεν υποβληθούν μέσα στην ανωτέρω προθεσμία, εφαρμόζεται η παράγραφος 4 του άρθρου 20 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, Α΄ 45).

15 παρ. 5
Οι μεταβατικές διατάξεις του Ν. 4009/2011 (ΦΕΚ Α’ 195/6.9.2011) παραμένουν σε ισχύ έως την πλήρη εφαρμογή του παρόντος νόμου και εφαρμόζονται αναλογικά, εφόσον δεν καταργούνται (ρητά ή σιωπηρά) με τις παρούσες τροποποιήσεις.

Πέμπτη 26 Ιουλίου 2012

η μεταρρύθμιση επιβιώνει, σε ομιχλώδες ακόμη τοπίο


Υποδεχόμαστε με ανάμεικτα συναισθήματα τις προτεινόμενες αλλαγές στο ν. 4009 που είδαν σήμερα το φως της δημοσιότητας. Καλωσορίζουμε τις αλλαγές αυτές με ανακούφιση, στο μέτρο που διασώζουν την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ανησυχούμε, ωστόσο, γιατί σ’ ένα βαθμό θέτουν σε κίνδυνο την ευκαιρία αυτονόμησης που μας παρείχε ο αρχικός νομοθέτης.


Στηρίξαμε το ν. 4009 χωρίς προϋποθέσεις, αν και είχαμε σοβαρές επιμέρους ενστάσεις, διότι κρίναμε πως θα ήταν μίζερο να πούμε όχι σε μια μεταρρύθμιση, η οποία από τη μια μεριά αποσκοπούσε στο να εντάξει το πανεπιστημιακό μας σύστημα στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο, από την άλλη, να μας αποδώσει την αυτονομία σε επίπεδο Ιδρυμάτων, την οποία ανέκαθεν διεκδικούσαμε. Διότι, για μας, ήταν αδιανόητο να αποκρούσουμε το μείζον που μας παραχωρούνταν, δηλαδή την αυτονομία μας, στο όνομα του ελάσσονος που δήθεν πλήττονταν, δηλαδή του αυτοδιοίκητου, επειδή το τελευταίο δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για να πετύχουμε το πρώτο. Πόση αυτονομία, όμως, μπορούσαμε να σηκώσουμε; Ίσως να μην το μάθουμε ποτέ όπως εξελίσσονται τα πράγματα. Ας τα πάρουμε, όμως, από την αρχή.

Οι αντιδραστικές δυνάμεις στα Πανεπιστήμια χρησιμοποίησαν κάθε νοητό μέσο –ακόμη και τη βία– για να ανακόψουν τη δυναμική του νέου νόμου. Κατάφεραν έτσι ένα καίριο χτύπημα στην αχίλλειο πτέρνα του, που ήταν η διαδικασία εκλογής των Συμβουλίων Διοίκησης. Ενώ, όμως, πέτυχαν να καθυστερήσουν την εφαρμογή της μεταρρύθμισης στο σύνολό της, δεν πέτυχαν να στρέψουν την κοινή γνώμη κατά του νόμου. Αυτή προστάτεψε, τελικά, τη μεταρρύθμιση. Στην κοινή γνώμη οφείλεται το γεγονός πως, μέχρι σήμερα, παρά τις επανειλημμένες απόπειρες να καταργηθεί ο νόμος, αυτός στάθηκε όρθιος. Θα σταθεί, άραγε, μέχρι τέλους; Όχι χωρίς απώλειες, φοβούμαστε.

Σήμερα, λοιπόν, ο νόμος αλλάζει. Και φαίνεται ν’ αλλάζει σ’ ένα καίριο σημείο, που αποτελούσε τον πυρήνα της δυναμικής του, όπως τον είχε συλλάβει ο αρχικός νομοθέτης. Ποιο είν’ αυτό; Η αυτονομία μας. Οι Πρυτάνεις, που ποτέ δεν επεδίωξαν να κατανοήσουν την ουσία της μεταρρύθμισης, επειδή νοιάστηκαν περισσότερο για την ολοκλήρωση της θητείας τους παρά για την αξιοποίηση της πρόκλησης που τους απηύθυνε ο νομοθέτης, έσυραν το χορό της αντίδρασης και, στο όνομα του αυτοδιοίκητου, θυσίασαν την αυτονομία που μας παραχωρούνταν.

«Υπηρεσιακοί» οι Πρυτάνεις

Με τις προτεινόμενες αλλαγές, οι Πρυτάνεις καθίστανται πλέον … υπηρεσιακοί. Παραμένουν στη θέση τους για να εγκαταστήσουν τη νέα νομιμότητα μέχρι το τέλος του έτους, οπότε και αποχωρούν. Φεύγοντας, όμως, κινδυνεύουν να πάρουν μαζί τους τη μοναδική ευκαιρία που δόθηκε στην Πανεπιστημιακή Κοινότητα να αυτονομήσει το Πανεπιστήμιό της. Να φτιάξει το Πανεπιστήμιο που θέλει (αλλά και που μπορεί να στηρίξει, στο πλαίσιο των μέσων που διαθέτει ή που μπορεί να διασφαλίσει).

Τα Τμήματα, λοιπόν, παραμένουν. Όχι ότι δεν προβλέπονταν, αλλά τα ερωτήματα που τίθενται εδώ είναι τώρα πολλά. Παραμένουν, άραγε, ως έχουν σήμερα, ήτοι με το υφιστάμενο πρόγραμμα σπουδών τους ανέπαφο; Ή θα παραμείνουν με τις αρμοδιότητες που έχουν σήμερα –πλην όμως κουτσουρεμένες– μετά την ανασυγκρότησή τους σε προγράμματα σπουδών, όπως προβλεπόταν να γίνει μέχρι τώρα; Μένει να το δούμε. Πάντως, οι εκπαιδευτικές αρμοδιότητες, λέει, διατηρούνται στα Τμήματα και η διοίκησή τους περνάει στην Κοσμητεία. Πώς τα ξεχωρίζεις αυτά τα δύο στα σημαντικά θέματα; Θα πρέπει να το δούμε και αυτό. Γεγονός είναι ότι, αν εφαρμοστεί κάτι τέτοιο, ανοίγεται μπροστά μας ένα νέο πεδίο ασκήσεων ισορροπίας, στις οποίες, όμως, οι παλιές πανεπιστημιακές καραβάνες είναι μαθημένες... Το ίδιο προτείνεται και σε επίπεδο Ιδρύματος. Η Σύγκλητος ανακτά την κυριαρχία επί ακαδημαϊκών θεμάτων, το δε Συμβούλιο θα περιοριστεί, λέει, στη διοίκηση του ιδρύματος. Πώς θα ξεχωρίσουν αυτά τα δύο στα ουσιώδη θέματα, μένει επίσης να το δούμε στις λεπτομερείς ρυθμίσεις που θα δημοσιοποιηθούν.

Τι είχε, άραγε, η Πανεπιστημιακή Κοινότητα και τι κινδυνεύει να χάσει; Είχε την ευκαιρία να ανασυγκροτήσει τα Τμήματα από τα κάτω, ως προγράμματα σπουδών πλέον, στη βάση όμως αντικειμενικών κριτηρίων που θα ήλεγχε η ΑΔΙΠ. Έτσι, τις συγχωνεύσεις των λειτουργούντων Τμημάτων θα τις έκανε η ίδια η Πανεπιστημιακή Κοινότητα του κάθε Ιδρύματος στο πλαίσιο των Σχολών της. ΘΑ ΤΙΣ ΚΑΝΑΜΕ, ΜΕ ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ, ΕΜΕΙΣ ΟΙ ΙΔΙΟΙ, πλην όμως με αντικειμενικά κριτήρια και ορθολογικά υπό τον έλεγχο της ΑΔΙΠ. Τώρα, εάν τα Τμήματα δεν αλλάξουν και επιβεβαιωθούν ως έχουν, το ερώτημα που θα τεθεί, και με το οποίο θα έρθει αντιμέτωπο το Υπουργείο, είναι πώς θα κάνει τις συγχωνεύσεις που επαγγέλλεται και που είναι αναγκαίες, στο μέτρο που 500 Τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ που λειτουργούν σήμερα δεν είναι βιώσιμα; Με ποια κριτήρια; Μέσα από ποια διαδικασία; Μένει να το δούμε.

Αυτό που κινδυνεύει, τελικά, να εξατμισθεί είναι το πνεύμα μιας μεταρρύθμισης, που αποσκοπούσε στο να καταστήσει υπεύθυνη την Πανεπιστημιακή Κοινότητα να κάνει τις επιλογές της στα εκπαιδευτικά θέματα, τις οποίες και θα μπορούσε να στηρίξει οικονομικά και διοικητικά με τα μέσα που διέθετε και με όσα επιπλέον μπορούσε να διασφαλίσει. Η πρόκληση που μας απηύθυνε ο αρχικός νομοθέτης ήταν μεγάλη. Σε αυτή την πρόκληση, εμείς δεν απαντήσαμε. Το γάντι, με άλλα λόγια, που μας πέταξε η προηγούμενη Βουλή, εμείς δεν μπορέσαμε να το σηκώσαμε. Κι αυτό γιατί μάς εμπόδισαν, και μάλιστα με τη βία. Θα είναι κρίμα να στερηθούμε οριστικά μια τέτοια ευκαιρία στο όνομα της βελτίωσης της  λειτουργικότητας του νέου νόμου.

Γιατί λέμε «ναι» στις νέες ρυθμίσεις

Παρά ταύτα, εμείς λέμε «ναι» στις νέες ρυθμίσεις, στο μέτρο που επιδιώκουν να απεγκλωβίσουν τη μεταρρυθμιστική διαδικασία, να την επαναφέρουν στο δρόμο της και να απελευθερώσουν τη δυναμική της, στην οποία τελικά έχουμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη απ’ ό,τι στο ίδιο το γράμμα των όποιων νέων ρυθμίσεων, όπως και να καταλήξουν.

Λέμε «ναι» στις νέες ρυθμίσεις, διότι τα Πανεπιστήμια θα καταρρεύσουν εάν δεν ξεκινήσει άμεσα η αναδιάρθρωσή τους, μαζί με την αναδιάρθρωση που επιδιώκεται στον λοιπό Δημόσιο Τομέα, του οποίου –ας μην ξεχνάμε– αποτελούμε μέρος. Είμαστε, δηλαδή, μέρος του προβλήματος και δεν καταφέραμε μέχρι σήμερα να γίνουμε μέρος της λύσης, όπως έπρεπε. Χάσαμε έναν ολόκληρο χρόνο, σπαταλώντας πολύτιμη ενέργεια σε μάχες χαρακωμάτων με το σκοταδισμό και την οπισθοδρόμηση. Οι μάχες αυτές δεν πήγαν χαμένες. Αποκάλυψαν ποιοι θέλουν ν’ αλλάξουν τα πράγματα και ποιοι να μείνουμε στα ίδια. Ποιοι θέλουν να παίξουν το νέο παιγνίδι με τους παλιούς όρους και ποιοι ν’ αλλάξουν τους όρους του παιγνιδιού. Το γεγονός παραμένει, ωστόσο, ότι έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο, όπως και για τις άλλες διαρθρωτικές αλλαγές που έπρεπε να έχουμε κάνει ως χώρα για να βγούμε από την κρίση, σε όλους τους άλλους τομείς του Κράτους και της Οικονομίας.

Το έχουμε πει και το ξαναλέμε. Η μάχη για τη διάσωση της χώρας και η μάχη για τη μεταρρύθμιση των ΑΕΙ είναι ίδιες, με τους ίδιους ιδεολογικούς αντιπάλους απέναντι. Οι μεταρρυθμιστικές αντοχές της νέας Κυβέρνησης θα κριθούν πρώτα εδώ μέσα, στα Πανεπιστήμια. Από τις αλλαγές που προτείνει στο ν. 4009, αν και δεν υποχωρεί κατά κράτος, η Κυβέρνηση δεν φαίνεται να τολμά τη ρήξη με τον κατεστημένο Πανεπιστημιακό χώρο, εάν επιλέξει τελικά να διατηρήσει όλα τα Τμήματα ως έχουν σήμερα κι αν διαχωρίσει τις κρίσιμες εκπαιδευτικές από τις διοικητικές αρμοδιότητες και τις κατανείμει μεταξύ δύο ξεχωριστών οργάνων (σε επίπεδο Σχολής μεταξύ Κοσμητείας και Τμημάτων και σε επίπεδο Ιδρύματος μεταξύ Συγκλήτου και Συμβουλίου). Διότι, έτσι, θα μείνουμε στα ίδια. Κι αν είναι μετά τις επιδιωκόμενες αλλαγές να μείνουμε στα ίδια, τότε –πέραν του γεγονότος ότι κάτι τέτοιο θα επιβραβεύσει τη βία που εμπόδισε στο μεταξύ την εφαρμογή της αυθεντικής μεταρρύθμισης– θα τεθεί εν αμφιβόλω και η εν γένει μεταρρυθμιστική διάθεση αυτής της Κυβέρνησης.

Πέμπτη 19 Ιουλίου 2012

ο ν. 4009 δοκιμάζει τις μεταρρυθμιστικές αντοχές της Κυβέρνησης



Κερδήθηκε μια μάχη

Κάναμε διπλές εκλογές την πιο κρίσιμη περίοδο για τη χώρα. Τη στιγμή που έπρεπε να τρέχουμε με χίλια, καθίσαμε κάτω για τρεις ολόκληρους μήνες! Έτσι, ο λογαριασμός μας μεγάλωσε... Πέσαμε έξω στα έσοδα, αυξήσαμε –λόγω εκλογών– τις δαπάνες και παγώσαμε τις μεταρρυθμίσεις και τις αποκρατικοποιήσεις. Όμως, κάποια στιγμή, η μάχη με τον ανορθολογισμό έπρεπε να δοθεί. Δόθηκε τώρα και κερδήθηκε. Τώρα κοιτάμε μπροστά.

Ο πόλεμος είναι μπροστά μας

Η πάλη με το κακό μας παρελθόν, με τον κακό εαυτό μας τελικά, συνεχίζεται από καλύτερες θέσεις για τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις του τόπου. Στην μετά Μνημόνιο εποχή, έγινε μία μόνο μεταρρύθμιση από τις τόσες που χρειάζεται η χώρα. Αυτή για την ανώτατη εκπαίδευση. Οι άλλες που ακολουθούν είναι ακόμη πιο βαθιές και πιο δύσκολες. Θα τις τολμήσει η νέα Κυβέρνηση; Η μεταρρυθμιστική της διάθεση θα δοκιμαστεί πολύ σύντομα στα ΑΕΙ. Θα ξεκινήσει, άραγε, τις διαρθρωτικές αλλαγές που επαγγέλλεται στο Κράτος και την Οικονομία με ένα πισωγύρισμα στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση; Εμείς δεν το πιστεύουμε. Η ώρα της αλήθειας, όμως, πλησιάζει.

Τι διακυβεύεται

Στην πραγματικότητα, δεν κρίνεται η τύχη του νόμου 4009. Αυτό που δοκιμάζεται είναι οι μεταρρυθμιστικές αντοχές της νέας κυβερνητικής συνεργασίας, που έλαβε την εντολή από το Λαό να κρατήσει τη χώρα στην Ευρώπη. Αυτό που επίσης κρίνεται είναι η δυνατότητα της ίδιας της κοινωνίας, όλων ημών εν προκειμένω, να στηρίξουμε τις βαθιές τομές που χρειάζεται ο τόπος. Ετούτη εδώ είναι η τελευταία συλλογική μας ευκαιρία αν θέλουμε να συνεχίσουμε να συμμετέχουμε στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Με άλλα λόγια, το διακύβευμα της μετατροπής της χώρας μας σε μια τριτοκοσμική οντότητα, που αντιμετωπίσαμε επιτυχώς στις πρόσφατες εκλογές, παραμένει ακέραιο.